Καστελλόριζο, ένα νησί στο απέραντο γαλάζιο

     Η ΑΟΖ (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη) είναι το δικαίωμα παράκτιου κράτους να εκμεταλλεύεται κατ’ αποκλειστικότητα μία θαλάσσια ζώνη πλάτους μέχρι και 200 μιλίων. Πιο συγκεκριμένα, να εκμεταλλεύεται το υπέδαφος του βυθού, τον βυθό, τα ύδατα (αλιεία) και την επιφάνεια της θάλασσας (ακόμα και με τη δημιουργία τεχνητών νησιών). Από οικονομικής απόψεως, η υφαλοκρηπίδα είναι σε γενικές γραμμές υποσύνολο της ΑΟΖ. Στην πραγματικότητα, η τάση διεθνώς είναι οι δύο αυτές θαλάσσιες ζώνες να οριοθετούνται ταυτοχρόνως και τα όριά τους να ταυτίζονται. Το Δίκαιο της Θάλασσας προβλέπει ρητά ότι νησιά με οικονομική δραστηριότητα έχουν δικαίωμα ΑΟΖ, όπως οι ηπειρωτικές περιοχές. ΑΟΖ έχουν ανακηρύξει σχεδόν 140 παράκτιες χώρες. Μεταξύ αυτών και οι ΗΠΑ, συμπεριλαμβάνοντας βεβαίως και την ΑΟΖ όλων ανεξαιρέτως των νησιών τους (1983).ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

      Βλέποντας το Καστελλόριζο θα δούμε πως το νησί αποτελεί ένα κόμπο που δένει γεωπολιτικά την Ελλάδα με την Κύπρο . Το σύμπλεγμα του Καστελλόριζου εξασφαλίζει την επαφή της ελληνικής με την κυπριακή ΑΟΖ, εξασφαλίζοντας τη δυνατότητα κοινής ελλαδοκυπριακής συνεκμετάλλευσης κοιτασμάτων ορυκτού πλούτου, όπως επίσης και τη δυνατότητα ενεργοποίησης του Ενιαίου Αμυντικού Δόγματος. Οι δύο αυτές παρεμβάλλονται μεταξύ τουρκικής και αιγυπτιακής, γεγονός που περιορίζει σημαντικά την τουρκική ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο. Προς το παρόν, όμως, ελληνική ΑΟΖ δεν υπάρχει, επειδή η Αθήνα δεν την έχει ανακηρύξει. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, ένα παράκτιο κράτος αποκτάει ΑΟΖ με μονομερή δήλωση ανακήρυξης. Στη συνέχεια, συνάπτει συμφωνίες οριοθέτησης με τα γειτονικά κράτη. Εάν δεν καταστεί δυνατή η συμφωνία οριοθέτησης, ο τρόπος με τον οποίο οι γειτονικές χώρες λύνουν τη διαφορά τους είναι με παραπομπή στο Διεθνές Δικαστήριο.

Το Καστελλόριζο είναι οι νέες Θερμοπύλες 
του Νίκου Λυγερού

      Για όσους δεν το συνειδητοποιούν ακόμα, το Καστελλόριζο είναι χώρος μιας μάχης όχι μόνο από μόνο του, αλλά ολόκληρη η περιοχή, ειδικά αυτή που ανήκει στον ελληνικό χώρο, δηλαδή η δυτική του πλευρά, λόγω της Συνθήκης Παρισίων του 1947. Στην πραγματικότητα, το θέμα της ΑΟΖ θα ασκήσει de facto μια πίεση σε αυτήν την περιοχή και θα πρέπει να επιλέξουμε αν αυτός ο χώρος θα είναι ανάλογος του Μαραθώνα ή των Θερμοπυλών. Αυτή η πρόσβαση στην επιλογή είναι πρόβλημα βούλησης και βέβαια πρωτοβουλίας εκ μέρους μας. Σε κάθε περίπτωση τα τοποστρατηγικά δεδομένα υπάρχουν, το πλαίσιο γεωστρατηγικής υπάρχει. Όλος ο προβληματισμός είναι η προετοιμασία μας. Αλλιώς θα επαναλάβουμε το λάθος της Συνθήκης Σεβρών του 1920, η οποία μετατράπηκε τελικά σε Συνθήκη Λωζάνης του 1923, η οποία μέσω του προσχήματος των Στενών, καθόρισε την μοίρα της Ίμβρου και της Τενέδου, δίχως να δοθεί σημασία στα συγκεκριμένα νησιά. Η περίπτωση του Καστελόριζου είναι ακόμη πιο σημαντική, διότι επιτρέπει με λανθασμένους χειρισμούς την επαφή μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου, και μηδενίζει ταυτόχρονα το Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα. Το να δίνουμε έμφαση μόνο στο νησί, δίχως να εξετάζουμε τις επιπτώσεις των πιέσεων πάνω στην συγκεκριμένη περιοχή και να μην προσπαθούμε να καταλάβουμε τα τοποστρατηγικά δεδομένα θεωρώντας ότι δεν προσθέτουν τίποτα στις γνώσεις στις οποίες οφείλουμε τη σημερινή κατάσταση είναι δείγμα αδράνειας. Ενώ στο Καστελλόριζο χρειαζόμαστε όλα τα νοητικά σχήματα της υψηλής στρατηγικής κι όχι μόνο της τακτικής.

Οι άνθρωποι του Καστελλόριζου


      Το Καστελλόριζο δεν είναι μόνο ένα νησί. Οι κάτοικοι του δεν είναι ούτε άγνωστοι , ούτε αγνοούμενοι, όπως πιστεύουν μερικοί ειδικοί που είναι έτοιμοι να τους θυσιάσουν για να λύσουν με εύκολο τρόπο προβλήματα διαπραγματεύσεων. Δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι η Ελλάδα δεν λειτούργησε ποτέ με αυτόν τον τρόπο με τους δικούς της. Δεν είναι η Ελλάδα που θυσιάζει τους ανθρώπους της , αλλά αυτοί που συνειδητά θυσιάζονται γι' αυτήν, διότι ξέρουν ότι είναι ο μοναδικός τρόπος που υπάρχει για να μην πεθάνει. Το Καστελλόριζο, αν είναι ακόμα ζωντανό, είναι μόνο και μόνο διότι οι άνθρωποί μας το κρατούν ζωντανό με την παρουσία τους. Πάντα δίναμε, δίνουμε και θα δίνουμε σημασία στους ανθρώπους μας, διότι είναι οι μόνοι ικανοί ν' αντέξουν μέσα στον χρόνο την κυριαρχία του χώρου. Αν ο λαός έχει τόσο μεγάλη ιστορία, είναι επειδή ζει με την ιστορία λόγω του χρόνου. Κατά συνέπεια, δεν πρέπει να επικεντρωθούμε μόνο στο χώρο και στο νησί, αλλά περισσότερο ακόμα στους ανθρώπους. Κι αν μερικοί πιστεύουν ότι είναι για συναισθηματικούς λόγους και μόνο, λες κι αυτό να είναι αρνητικό, αρκεί να εξετάσουν τη διαφορά που υπάρχει μεταξύ υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης όσον αφορά στο θέμα της οικονομικής δραστηριότητας. Επιπλέον, αν εξετάσουμε το παράδειγμα των Θερμοπυλών δεν είναι η Ελλάδα που τις βοήθησε, αλλά αυτές που βοήθησαν την Ελλάδα λόγω των ανθρώπων που αντιστάθηκαν. Το Καστελλόριζο δεν είναι ένα θέμα εξωτερικής πολιτικής είναι πρώτα από όλα ανθρώπινο. Αν δηλώνει παρουσία μέσα στο χρόνο δεν είναι τυχαίο και οφείλεται στους ανθρώπους που το πόνεσαν. Δεν πρέπει να φοβόμαστε τα τερτίπια και τα διπλωματικά τεχνάσματα των γειτόνων, η ουσία είναι άλλη και δεν αφορά το Αιγαίο ή τη Μεσόγειο, πράγμα το οποίο λύνεται παρεμπιπτόντως με τις διεθνείς συμβάσεις και τις συνθήκες, αλλά ο ελληνισμός και το Ευρωπαϊκό πλαίσιο. Το Καστελλόριζο με την ιστορία του ανήκει στο πρώτο και με τη δράση του ανήκει στο δεύτερο. Το Καστελλόριζο δεν είναι απλώς ένα σύμβολο, αλλά ένα σημείο αναφοράς της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της δικής μας.

Ο Ν. Λυγερός στο ραδιοφωνικό σταθμό της Ι.Μ.Σύρου

      Στη συνέντευξη που παραχώρησε ο κ. Λυγερός στο ραδιοφωνικό σταθμό της Ι.Μ. Σύρου μεταξύ άλλων σχολίασε: <<Το σημαντικό σημείο γεωστρατηγικά για το Καστελλόριζο είναι ότι , είναι το μόνο που επιτρέπει την ουσιαστική ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Για να καταλάβετε, δίπλα από το Καστελλόριζο έχουμε ένα τετραπλό σημείο επαφής , δηλ. τα FIR Αθηνών, Λευκωσίας, Αγκυρας και Κωνσταντινούπολης τα οποία συμπίπτουν σ΄ αυτό το σημείο, άρα ξέρουμε ότι ήδη για τον εναέριο έλεγχο είναι σημαντικό . Επιπλέον , όσον αφορά την ΑΟΖ , έχουμε δύο σημεία , δεξιά και αριστερά από το Καστελλόριζο ,αυτό που είναι δεξιά επιτρέπει την επαφή με την ΑΟΖ της Κύπρου. Αρα εμπλέκονται πολλά πράγματα σ΄ αυτό το σημείο και γι΄ αυτό θα ήταν καλό να συνειδητοποιήσουν όλοι οι Ελληνες ότι , στις διαπραγμτεύσεις που γίνονται τώρα από την Τουρκία με την Αίγυπτο , θεωρούν ότι το Καστελλόριζο δεν έχει ΑΟΖ.....

     Eίναι πολύ σημαντικό να καταλάβουμε ότι ένα τοπικό στοιχείο που φαίνεται έντεχνα περιθωριακό , όταν είναι πάνω σ΄ ένα κρίσιμο χώρο αποκτά γεωστρατηγικές ικανότητες και κατά συνέπεια αποτελεί μετά στόχο για ανθρώπους που θα ήθελαν να διεκδικήσουν διάφορα πράγματα. Το Καστελλόριζο είναι ένα κρίσιμο σημείο για το λεγόμενο Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα, αν θέλουμε να το υποστηρίζουμε έμπρακτα, πρέπει να σταθεροποιήσουμε την παρουσία μας, όχι με μια ελλαδική προσέγγιση, αλλά με την ευρωπαϊκή...

13-14 Αυγούστου , Ημερίδα στο Καστελλόριζο

      Για την προγραμματισμένη ημερίδα στις 13 και 14 Αυγούστου , η οποία διοργανώνεται υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Ν.Αιγαίου αλλά και στη διαπίστωσή μας ότι οι άνθρωποι στο Καστελόριζο ζουν μια ΄΄ανάσα΄΄ από την Τουρκία, ο κ. Λυγερός μας είπε << Πολύ μικρή ανάσα. Νομίζω ότι όταν βρίσκεσαι τόσο κοντά κάθε βήμα σου είναι σημαντικό και βλέπεις διαφορετικά τα πράγματα. Γι΄ αυτό θέλαμε αυτή η ημερίδα να γίνει στο Καστελλόριζο Οπως καταλαβαίνεις θα ήταν πιο εύκολο να γίνει μια ανάλογη ημερίδα στην Αθήνα ή στη Θεσσαλονίκη γιατί θα ήταν πιο εύκολο να ερχότανε κόσμος. Εμείς δε θέλαμε τόσο πολύ τον κόσμο ως μάζα αλλά ως ποιότητα , για να καταλάβουν όλοι πόση σημασία έχει να βρεθούν σ΄αυτό το χώρο, εκείνη τη στιγμή , με τους ανθρώπους, έτσι ώστε να δείξουμε το παρόν , όχι σ΄ ένα χώρο που είναι προβληματικός αλλά ένα χώρο που μας προβληματίζει και που πρέπει να προστατεύσουμε , γιατί υπάρχουν διεκδικήσεις ,υπάρχουν αμφισβητήσεις ...Αν δεν αισθανθούν οι κάτοικοι ότι και εμείς τους πονάμε και τους σκεφτόμαστε όχι απλώς παθητικά αλλά θέλουμε να έχουμε και μια κοινή δράση και να βρισκόμαστε κοντά τους , τότε μπορούμε να φανταστούμε πως είναι το ηθικό τους...>>

Ο Νίκος Λυγερός είναι στρατηγικός σύμβουλος και καθηγητής γεωστρατηγικής στην Αστυνομική Ακαδημία, στη Σχολή Εθνικής Ασφάλειας και στη Σχολή Εθνικής Άμυνας της Ελλάδος. Θα βρίσκεται στη Σύρο στις 30 Ιουλίου , ως ομιλητής ,στην εκδήλωση που διοργανώνει ο Σύλλογος Βορειοελλαδιτών Σύρου.