Ραντεβού στο Καστελόιζο

Μεγίστη ή Καστελλόριζο

<>

<>

Η Μεγίστη, γνωστότερη με την ονομασία Καστελλόριζο, αποτελεί το νοτιανατολικότερο άκρο της Ευρώπης. Απέχει από τις Τουρκικές Ακτές μόλις 2 ναυτικά μίλια. Το επίσημο όνομά του, Μεγίστη, το πήρε λόγω του ότι είναι το μεγαλύτερο από ένα σύμπλεγμα δεκατεσσάρων μικρών νησιών με πιο διάσημο τη Ρω. Το όνομα Καστελλόριζο είναι δυτικής προέλευσης και σημαίνει κόκκινο φρούριο.

<>       Από τα αρχαιολογικά ευρήματα συμπεραίνουμε ότι το νησί κατοικείται από τους πανάρχαιους χρόνους. Έχουμε αρχικά προελληνικά μικρασιατικά φύλα, στη συνέχεια μινωική κυριαρχία, διείσδυση των Αχαιών και τελικά δωρική επικράτηση. Η ναυτική ακμή του μαρτυρείται στα μεσαιωνικά χρόνια. Στα χρόνια της Φραγκοκρατίας ανήκει στο κράτος των Ιπποτών της Ρόδου. Το 1523 περιέρχεται στους Τούρκους και ανήκει στα δώδεκα προνομιούχα νησιά του Αρχιπελάγους. Παίρνει μέρος στην επανάσταση του 1821 για να επανέλθει στην τουρκική κυριαρχία. Στα χρόνια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου περιέρχεται στους Γάλλους και αργότερα με τη συνθήκη της Λωζάνης στις 24 Ιουλίου 1923 παραχωρείται στους Ιταλούς. Κατά τη διάρκεια των δύο παγκοσμίων πολέμων το νησί βομβαρδίζεται και υφίσταται μεγάλες καταστροφές, με αποτέλεσμα το μεγάλο μέρος των κατοίκων του να μεταναστεύσει σε άλλους τόπους, ιδίως στην Αυστραλία. Το 1984 ενώνεται με την Ελλάδα.

<> <>   <>   <>       Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ)      Ο όρος ΑΟΖ προέρχεται από τα αρχικά των λέξεων Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Το 1982 με την Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, η οποία έγινε ευρύτερα γνωστή ως Σύμβαση του Montego Bay, καθορίστηκαν θέματα που ορίζουν τα όρια θαλάσσιας δικαιοδοσίας μεταξύ κρατών. Ειδικότερα οι θαλάσσιες ζώνες αντιμετωπίστηκαν όχι μόνο ως μέσα ναυσιπλοΐας και αλιείας, αλλά και ως χώροι εξεύρεσης ενεργειακών πόρων και πρώτων υλών. Υπό αυτό το πρίσμα καθορίστηκε μια νέα ζώνη που ονομάστηκε ΑΟΖ, η οποία αποτέλεσε τη νέα ζώνη θαλάσσιας δικαιοδοσίας εντός της οποίας ένα παράκτιο κράτος (π.χ. Ελλάδα) μπορεί να εκμεταλλευτεί τα ύδατα, τον βυθό αλλά και το υπέδαφος, σε εύρος που εκτείνεται στα 200 ναυτικά μίλια από τις ακτές, μετά το τέλος της αιγιαλίτιδας ζώνης. Η πιο σημαντική απόρροια της ΑΟΖ αφορά την υφαλοκρηπίδα. Έτσι η ΑΟΖ με τη νέα διευρυμένη δικαιοδοσία της απορρόφησε και αντικατέστησε το προηγούμενο καθεστώς της υφαλοκρηπίδας, το οποίο ενοποιήθηκε με τον βυθό της ΑΟΖ σε εύρος 200 ναυτικών μιλίων. Με απλά λόγια από κάθε ελληνική ακτή, ηπειρωτική και νησιωτική, από κάθε ελληνική μικρονησίδα, βραχονησίδα εκτείνεται σε βάθος 200 ναυτικών μιλίων η ΑΟΖ εντός των υδάτων της οποίας μια χώρα ασκεί απόλυτη δικαιοδοσία όσον αφορά την εκμετάλλευση της επιφάνειας, του βυθού και που υπεδάφους κάτω από αυτόν. Όπου «συγκρούονται» τα όρια των ΑΟΖ μεταξύ δύο χωρών, τότε ακολουθείται η αρχή της μέσης γραμμής. Ιωάννης Θεοδωράτος Η γεωστρατηγική σημασία του Καστελόριζου Καθηγητές Θ. Καρυώτης και Νίκος Λυγερός  Για την Τουρκία το Καστελόριζο παραμένει <<ένα νησί τόσο απομονωμένο από τον Ελληνικό ηπειρωτικό κορμό που δεν μπορεί να περιορίζει την Τουρκική υφαλοκρηπίδα>> ...       <<Η δια μονομερούς δηλώσεως δημιουργία της κυπριακής (ΑΟΖ) το 2004 από τον Πρόεδρο Παπαδόπουλο ήταν πραγματικά ηγετική κίνηση. Αν και η Τουρκία διεμαρτυρύθη, η απόφαση έγινε αμέσως αποδεκτή και από την ΕΕ και από τις ΗΠΑ. Επανειλημμένες προσεγγίσεις του όμως προς την Ελληνική πλευρά, να οριοθετήσει μαζί με την Κύπρο την ΑΟΖ, του έμειναν αναπάντητες. Η πρόσφατη απόφαση της μεγαλονήσου να οριοθετήσει την ΑΟΖ με το Ισραήλ δεν αφήνει πλέον καμία δικαιολογία στην Ελλάδα να μην ασκήσει τα νόμιμα δικαιωματά της.Εδώ και 30 χρόνια η χώρα μας επιμένει ότι η μοναδική διαφορά με την Τουρκία - η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου - είναι νομικής φύσης. Η έννοια της υφαλοκρηπίδας όμως έχει, εδώ και 25 χρόνια, υπερκεραστεί απ' αυτή της ΑΟΖ.        Με βάση τα άρθρα 55-57 της νέας Σύμβασης του 1982 ως ΑΟΖ ορίζεται η πέραν και παρακείμενη της αιγιαλίτιδας ζώνης περιοχή σε πλάτος μεχρι 200 ναυτικών μιλίων από τις γραμμές βάσης από τις οποίες μετράται το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης και εντός της οποίας το παράκτιο κράτος ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα σε θέματα που έχουν σχέση με την εξερεύνηση, εκμετάλλευση, διατήρηση και διαχείριση των φυσικών πηγών ζώντων ή μη των υδάτων, του βυθού και του υπεδάφους της θάλασσας.      Επίσης η Σύμβαση αναφέρει ρητά (άρθρο 121, παράγραφο 2) ότι όλα τα νησιά διαθέτουν ΑΟΖ και ότι η ΑΟΖ και η υφαλοκρηπίδα ενός νησιού καθορίζονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που καθορίζονται και για τις ηπειρωτικές περιοχές. Επομένως, η Τουρκία δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τα ίδια επιχειρήματα για την ΑΟΖ που προβάλλει για την υφαλοκρηπίδα των νησιών του Αιγαίου, ότι, δηλαδή, τα νησιά μας δεν διαθέτουν υφαλοκρηπίδα ή ότι κάθονται πάνω στην υφαλοκρηπίδα της Ανατολίας. Επιπλέον, η νέα Σύμβαση έχει καταργήσει τη γεωλογική έννοια της υφαλοκρηπίδας και έτσι η Τουρκία έχει χάσει άλλο ένα επιχείρημα.      Κλειδί σ' αυτή την οριοθέτηση είναι το Καστελόριζο, νησί το οποίο κατοικείται και, κατά συνέπεια, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι και διαθέτει ΑΟΖ και ότι είναι νησί της ΕΕ. Εάν η Ελλάδα δεχτεί να προχωρήσει σε οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο χωρίς τον υπολογισμό του Καστελόριζου, η εμφανής συνέπεια θα είναι η Ελλάδα να μην έχει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο! Οι τελευταίες μελέτες που έχουν γίνει δείχνουν ότι υπάρχουν μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου και πετρελαίου στο τρίγωνο Καστελόριζου-Κρήτης-Κύπρου. Οι περισσότερες απο αυτές τις μελέτες έγιναν από αμερικανικές εταιρείες πού, προφανώς, ειδοποίησαν τους Τούρκους γι΄αυτό και, πιθανώς, είναι ζήτημα χρόνου προτού οι τελευταίοι αρχίσουν να προκαλούν την Ελλάδα με έρευνες στην περιοχή.     Τελευταία ακούονται πολλά γύρω από την παλαιά Αμερικανική ιδέα περί συνεκμεταλλεύσεως. Η συνεκμετάλλευση δεν οδηγεί πουθενά, δεν λύνει κανένα πρόβλημα, και γι΄αυτό ουδέποτε χρησιμοποιήθηκε από άλλες χώρες που αντιμετώπισαν τα προβλημάτων που έχουμε με την Τουρκία. Συνεκμετάλλευση λοιπόν θα είναι τραγικό λάθος με επιπτώσεις και σε άλλους τομείς των διμερών σχέσεων, ανοίγοντας την όρεξη της Τουρκίας και για άλλους οικονομικούς πόρους, όπως την αλιεία.      Εν όψει των ανωτέρω, η Ελλάδα, ακολουθούσα το παράδειγμα άλλων χωρών (π.χ ΗΠΑ, Ρωσία, των περισσοτέρων χωρών της ΕΕ, Ισραήλ) να διακηρύξει την κυριαρχία της σε ΑΟΖ με βάση τη Σύμβαση του 1982. Τα ανωτέρω μπορούν να γίνουν με την ψήφιση νόμου που να δημιουργεί ΑΟΖ στις ελληνικές θάλασσες και εν συνεχεία να ανακοινωθεί στον ΟΗΕ. Μετά θα έρθουμε σε διαπραγματεύσεις με την Κύπρο και την Αίγυπτο προς καθορισμό της διαχωριστικής γραμμής.      Βεβαίως, η Τουρκία δεν θα αναγνωρίσει τέτοια κίνηση, όπως έπραξε και πρόσφατα με την Κύπρο. Νομικώς όμως αυτό είναι αδιάφορο. Σ’ αυτή την περίπτωση όμως θα πρέπει να της υπενθυμίσουμε ότι η προσχώρησή της στην Σύμβαση του Δίκαιου της Θάλασσας είναι μια από τις προϋποθέσεις για την πλήρη ένταξή της στην ΕΕ. Βεβαίως, η «χώρα των μηδενικών διαφορών» θα μπορούσε, αγνοώντας το Διεθνές Δίκαιο, να επανέλθει στις παράνoμες παραβιάσεις του εναερίου και υδάτινου χώρου μας. Επιθυμεί όμως να καταστρέψει την εικόνα ότι «έχει αλλάξει» που και η ίδια αλλά και οι εν Ελλάδι υποστηρικτές της, εδώ και χρόνια, προσπαθούν να δημιουργήσουν>> Ανοικτή επιστολή καθηγητή Πανεπιστημίου Θ. Καρυώτη και Ακαδημαικού Βασίλειου Μαρκεζίνη. Η Επιστροφή της μόδας        Όταν μερικοί ασκούν κριτική σε ανθρώπους, όπως είναι ο καθηγητής Καρυώτης λέγοντας ότι ανέπτυξαν μια μόδα αντί να ομολογήσουν ότι ανέδειξαν το θέμα της ΑΟΖ ξεχνούν κάτι το οποίο ξέρει κάθε σοβαρή κυρία: η μόδα επιστρέφει μετά από λίγο καιρό. Έτσι κι η ΑΟΖ, που εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο προσκήνιο αυτούς τους μήνες, υπήρχε ήδη το 2001.Η καλύτερη απόδειξη, την οποία αποκάλυψε ο πρώην υπουργός εμπορίου της Κύπρου, είναι η παρέμβαση της ελληνικής αντιπροσωπείας για να μειωθεί η εμβέλεια της διακρατικής συμφωνίας μεταξύ Αιγύπτου και Κύπρου για να μην προκαλέσει προβλήματα στην Τουρκία σε σχέση με το Καστελλόριζο.Η συνειδητοποίηση της ύπαρξης αυτού του γεγονότος, προσφέρει δύο δυνατότητες: την άγνοια και την αλαζονεία. Για να θεωρήσει κανείς ότι η ΑΟΖ είναι απλώς μια ενοχλητική μόδα, ειδικά όταν βρίσκεται στο αρμόδιο πλαίσιο, πρέπει είτε να μην γνωρίζει το θέμα είτε να το γνωρίζει και να πιστεύει ότι με τέτοια δήλωση θα απαξιώσει την όλη προσπάθεια ανάδειξης του θέματος. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για επαγγελματική ανεπάρκεια μπροστά σε ένα θέμα εθνικά τόσο σημαντικό για την πατρίδα μας. Η αποκάλυψη του κ. Ρολάνδη αποτελεί το χαριστικό χτύπημα. Τώρα ξέρουμε επιτέλους τι σημαίνει fashion victim. Νίκος Λυγερός 13-14 Αυγούστου 2011, ημερίδα τοποστρατηγικής <<Το απέραντο γαλάζιο του Καστελόριζου>>       Είναι πλέον κοινότυπο ότι το Καστελλόριζο είναι μακριά για την ελληνική πραγματικότητα. Από την άλλη πλευρά, το Καστελλόριζο θεωρείται από πολλούς ότι βρίσκεται στη σφαίρα επιρροής της Τουρκίας. Για να απορρίψουμε αυτές τις προκαταλήψεις αρκεί να εξετάσουμε μια φωτογραφία του λιμανιού του νησιού το 1920. Από μονή της αποδεικνύει μέσω της ύπαρξης τριών υδροπλάνων, ότι η απόσταση εξαρτάται όχι από το χώρο αλλά από το χρόνο και την διαχείρισή του. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται κατανοητό ότι το πρόβλημα δεν είναι τεχνικό, διότι υπήρχε τεχνολογική λύση εδώ και έναν αιώνα, αλλά θέμα πολιτικής βούλησης και υποστήριξης... Η τοποθεσία του συμπλέγματος των νησιών προσφέρει πολλές δυνατότητες για πτήσεις, ακόμα και σ' ένα πλαίσιο καθαρής έρευνας και διάσωσης. Το υδροπλάνο αποτελεί ένα μεγάλο πλεονέκτημα σε σχέση με το κλασικό αεροπλάνο, όχι μόνο λόγω της ασύγκριτης διαφοράς μεταξύ λιμανιού και αεροδρομίου. Το τελευταίο έχει ένα μέγεθος που περιορίζει τη μεγάλη δραστηριότητα, ενώ το λιμάνι έχει ως όριο μόνο και μόνο τη νοημοσύνη μας. Όσον αφορά στην πολλαπλή δυνατότητα πτήσεων ULM και εδώ το λιμάνι αποτελεί ένα χώρο ασύγκριτο σε σχέση με το αεροδρόμιο, ειδικά αν εξετάσουμε την περίπτωση των ηλιακών συστημάτων. Η όλη περιοχή λούζεται διαρκώς από τον ήλιο κι όμως δεν έχουμε αξιοποιήσει αυτή τη δυνατότητα, η οποία δεν προσφέρει μόνο μια πηγή ενέργειας και ένα σύστημα ανεφοδιασμού ηλιακών υδροπλάνων αλλά και μια οικονομική δραστηριότητα στην περιοχή. Με αυτόν τον απλό τρόπο συνδυάζεται και το FIR και η ΑΟΖ, δίχως να παράγει παρενέργειες τις οποίες φοβούνται ειδικοί που δεν ασχολούνται με το θέμα παρά μόνο δικαιολογητικά για να μην έχουν να απολογηθούν για μια αδράνεια που διαρκεί σχεδόν έναν αιώνα. Όταν εξετάζουμε το παρελθόν του Καστελλόριζου μπορούμε να βρούμε λύσεις για το μέλλον του, ενώ το παρόν φαίνεται καταδικασμένο.Νίκος Λυγερός