Εμείς έρθαμεν ας ον Καύκασον το 1922

Καλημέρα καλομάνα. Ερθα Μεγάλη Παρασκευή μαζί με τη μάνα , να πλύνω το ταφί  σ΄και να αψίνω σε ένα κεράκι. Ένα δάκρυ τρεμόπαιξε στην άκρη του ματιού μου, δυο σταυροί σ΄ ένα ταφί , αφού στην αγκαλιά σου κείτεται και ο πατέρας μου…

Κάθισα στην άκρη του τάφου κι έκλεισα τα μάτια . Ακούω τη φωνή σου ΄΄Εμείς έρθαμεν ας ον Καύκασον, το 1922΄΄ . Θυμάμαι παιδάκι ήμουν όταν σ΄ άκουγα να λες τη φράση εκείνη. Και ανάλογα σε ποιον απευθυνόσουν μιλούσες άλλοτε τη γλώσσα που γνωρίζαμε εμείς παιδιά από το σχολείο, άλλοτε ποντιακά και κάποιες φορές ρώσικα και τούρκικα, όταν δεν έπρεπε να καταλάβουμε εμείς τα παιδιά τι λέγατε εσείς οι μεγάλοι. Τότε , παιδάκι δεν μπορούσα να καταλάβω. Σε έχασα νωρίς, ακολούθησα και εγώ το δρόμο που επέλεξα για τη δική μου τη ζωή – τουλάχιστον εγώ είχα το δικαίωμα της επιλογής – ενώ εσύ δεν έφυγες, σε έδιωξαν από την πατρίδα σου. Χαθήκαμε για χρόνια πολλά , χωρίς να έχω την ευκαιρία να καλύψω εκείνο το κενό…

Όμως πριν από μερικά χρόνια, εδώ στο νησί της Σύρου όπου επέλεξα να ζω , η παρουσία ενός ανθρώπου με έφερε αντιμέτωπη με την ιστορία σου και τον ευγνωμονώ γι΄ αυτό. ΄΄Πρέπει να είσαι περήφανη για την ποντιακή καταγωγή σου΄΄ , μου είχε πει. Αρχισα να ψάχνω , να μαθαίνω, να γνωρίζω την Οδύσσειά σου. Ετσι έμαθα να είμαι υπερήφανη που είμαι εγγονή μιας Πόντιας, μιας Ελληνίδας Χριστιανής από ον Εύξεινο Πόντο , τη Φιλόξενη δηλαδή Θάλασσα.

Τα τελευταία έξι χρόνια τρέχω με χίλια , προσπαθώντας να καλύψω εκείνο το κενό. Ετσι έμαθα ότι πριν από αιώνες στην πατρίδα σου έφτασε ο Φρίξος με το Χρυσόμαλλο Δέρας. Ναι, αυτό για το οποίο έφτασαν ως εκεί ο Ιάσονας με τους Αργοναύτες, αναδεικνύοντας τη ναυτοσύνη και το ανήσυχο πνεύμα των Ελλήνων. Ετσι έμαθα ότι Ελληνες από τη Μίλητο έφτιαξαν τις πρώτες πόλεις, Σινώπη, Τραπεζούντα, Σαμψούντα (Αμισός) , Κερασούντα, Διοσκούρια (Σοχούμ) και τόσες άλλες…

Διαβάζοντας έμαθα ότι εκεί άνθισε ένας πολιτισμός που κόμισε στην ανθρωπότητα την κριτική σκέψη, δηλαδή τη βάση της επιστήμης και της έρευνας. Τι να πρωτοθυμηθώ : το Διογένη το Σινωπέα, το Στράβωνα το γεωγράφο, τους Μεγαλο Κομνηνούς, την Αννα την Κομνηνή, τον Πανάρετο, το Χονιάδη ,τον Βησσαρίωνα, το Γεώργιο τον Τραπεζούντιο και τόσους άλλους. Αλλά και αργότερα στην Ελληνική Επανάσταση τους Υψηλάντηδες ! Θαύμασα την αυτοκρατορία της Τραπεζούντας με τα Φροντιστήρια (σχολεία εκείνης της εποχής) με τις μοναδικές βιβλιοθήκες, τα υπέροχα κτίρια, τα έργα τέχνης, τις τράπεζες , τον πλούτο και τα εκατοντάδες μοναστήρια και εκκλησιές, μιας αυτοκρατορίας που έπεσε οκτώ χρόνια αργότερα (1461) στους Οθωμανούς , μετά την Αλωση της Πόλης (1453).

Εξέρτς καλομάνα (να ξέρεις γιαγιά) στην Παναγία Σουμελά σήμερα λειτουργεί μια φορά το χρόνο, ανήμερα της γιορτής της ο Πατριάρχης. Εφτάει (κάνει) θυμίαμαν. Στο όρος Μελά το Δεκαπενταύγουστο αντιλαλεί η ποντιακή λύρα και οι ανθρώπς καλατσεύνε (μιλάνε) τη γλώσσα σου.

  

Αναρωτιέμαι γιατί δε μας μίλησες ποτέ για τις σφαγές, τις λεηλασίες, τους βιασμούς, τα αμελέ ταμπουρού, τις πορείες θανάτου, για τα δικαστήρια ανεξαρτησίας. Γιατί δε μας μίλησες ποτέ για τα χιλιάδες ορφανά που έμειναν στους δρόμους και κατέληξαν στα διάφορα ορφανοτροφεία ή σε τούρκικα σπίτια. Γιατί δε μας μίλησες για εκείνο το προσχεδιασμένο έγκλημα της εξόντωσης των χριστιανών από τους Νεότουρκους, σχέδιο που σχεδίασε ο Γερμανός στρατηγός Λίμαν Φον Σάντερς και έθεσαν σε εφαρμογή η τριανδρία Ενβέρ, Ταλάατ και Τζεμάλ μαζί με τον Κεμάλ Μουσταφά. Γιατί δε μας μίλησες για για βρώμικο ρόλο των συμμάχων. Γιατί δε μας μίλησες για τη Γενοκτονία, για το ξερίζωμαν , για την προσφυγιά.

Γιατί δε μας μίλησες ποτέ για το ατελείωτο ταξίδι σας , που ξεκινήσατε χωρίς καμία κοινωνική πυξίδα μαζί σας, μέχρι να φτάσετε στη Ελλάδα. Κι η μάνα πατρίδα τι έκανε; Σας έριξε σ΄ εκείνο το χωριό, μακριά από την πόλη, στα βόρεια σύνορά της. Τυχερή ήσουν όμως , γιατί εκείνο το χωριό μπορεί να ήταν μέσα στα βουνά , στο πουθενά, είχε όμως νερό και καταπράσινα δέντρα. Είχε για συντροφιά τα πουλιά που κελαηδούσαν ελεύθερα επάνω στα πανύψηλα κλαδιά. Όχι σαν εκείνο το ξερονήσι όπου δεν υπήρχε ένα δέντρο για να ξαποστάσουν, λίγο νερό για να πιουν. Και το λιγοστό νερό που τους έδιναν το έφερνε πλοίο από το Λαύριο και μύριζε πετρέλαιο. Θαρρώ Μακρόνησο το έλεγαν.

Κάθομαι εδώ κοντά σου , γεμάτη σκέψεις και πληροφορίες που έμαθα τώρα , σ΄ αυτό το ταξίδι μου στις ρίζες , από τη θεία Ποινή (η Δέσποινα στα ποντιακά). Τα καταφέρατε , μέσα σε δυσκολίες και στήσατε και πάλι το σπιτικό σας. Παντρεύτηκες, έκανες οικογένεια. Η μοίρα όμως σου επεφύλασσε περίεργα παιχνίδια. Εχασες μωράκι την κορούλα σου και λίγων χρόνων νύφη έμεινες χήρα , με ένα αγοράκι στην αγκαλιά. Και πάλι δε λύγισες. Μεγάλωσες το γιο σου και έμεινες πιστή στο σύντροφό σου. Ποτέ δεν έβγαλες από επάνω σου τα μαύρα. Ετσι σε γνώρισα. Θυμάμαι τη μακριά πλεξούδα σου άλλοτε τυλιγμένη γύρω από το μέτωπο και άλλοτε τυλιγμένη σε κότσο , που σαν την ξέπλεκες για να λουστείς ,πάντα με πετρέλαιο και πράσινο σαπούνι, τα μαλλιά σου έφταναν ως τους γοφούς σου.

Ε, κιτί, καλομάνα. Τώρα έμαθα πως ήσουν μια πανέξυπνη γυναίκα και πως αγαπούσες πολύ το διάβασμα. Είχες όμως και τα ελαττώματά σου. Μεταξύ μας και ποιος δεν έχει. Τώρα όμως μπορώ να σε καταλάβω. Μας αγαπούσες πολύ. Πως μπορώ να ξεχάσω το τραγουδάκι που έλεγες όταν με χόρευες στα γόνατά σου ΄΄Ουρανίτσα ζάχαρη , Ουρανίτσα μέλι΄΄ Κι εγώ κουνιόμουν επάνω στην ποδιά σου.

Ακούω ψιθυρισμούς γύρω μου. Βλέπω ανθρώπους σκυμμένους επάνω στους δικούς τους τάφους. Πλένουν, ανάβουν το καντηλάκι, αφήνουν λίγα λουλούδια, θυμιατίζουν… Οι σκέψεις πετάνε πάλι σε σένα. Η ζωή σας δεν έμελλε να ησυχάσει. Νέος εχθρός κατέβηκε στα χωριά, λεηλατεί , σφάζει, αρπάζει. Ο νέος εχθρός λέγεται Κομιτατζής.(Βούλγαροι). Για άλλη μια φορά ξεριζώνεστε από το σπιτικό σας. Παίρνετε των ομματιών σας και πάτε , σε αναζήτηση μιας νέας πατρίδας, στο στήσιμο ενός νέου σπιτικού. Και τότε, αλλομίαν , μπροστά σας ένας νέος εχθρός. Εδώ αδελφός σκοτώνει αδελφό. Οι αντάρτες αρπάζουν τους άνδρες. Φόβος και τρόμος για τα αγόρια σας. Πάλι στο δρόμο, σε αναζήτηση μιας ήσυχης γωνιάς. Για να ζήσετε ειρηνικά. Με αγωνίες και σκληρή δουλειά πάλι τα καταφέρνετε. Τι παράδειγμα αλήθεια για εμάς τα εγγόνια σας!!!

Όμως γιαγιά μου όταν ήρθε η ώρα να αγγίξεις το παρελθόν , να διεκδικήσεις το δικαίωμα στη μνήμη έφυγες. Εφυγες πολύ πριν η Ελληνική Βουλή στις 24 Φεβρουαρίου του 1924 ψηφίσει την Αναγνώριση της Γενοκτονίας. Θέλω όμως να ξέρεις ότι οι κατοπινές γενιές αγωνίστηκαν και συνεχίζουν να αγωνίζονται για τη διεθνή Αναγνώρισή της. Εμείς τα εγγόνια σας κι ανασπάλουμε (δε ξεχνάμε) και ζητάμε από τη γείτονα χώρα να σταματήσει να αρνείται το μαζικό έγκλημα . Γιατί οι ίδιοι οι νεκροί του Πόντου ζητούν δικαίωση.

Οχι γιατί μισούμε καλομάνα. Εξ άλλου όπως λέει και η Θεία Χάλο Οσοι δεν ξέρουν την ιστορία και βλέπουν τον κόσμο με παρωπίδες , τυφλώνονται από την ιδεολογία του μίσους. Το να θυμάσαι, δεν σημαίνει να υποδαυλίζεις το μίσος μέσα και έξω. Το μίσος καταστρέφει ό,τι είναι καλό και καθαρό στο παρελθόν και στο παρόν. Να θυμάσαι σημαίνει απλώς να μην σβήσουμε αυτό που μας ανήκει. Γιατί δε φταίνε οι λαοί. Οι πολιτικοί φταίνε΄΄

(η Θεία Χάλο είναι η συγγραφέας του βιβλίου ΄΄Ούτε το όνομά μου΄΄).