ΠΦΑ ΛΥΚΟΥΔΗΣ
Για κάθε ναυτικό, ΄΄φάρος΄΄ σημαίνει ελπίδα, αισιοδοξία και ασφάλεια της ρότας του.
Η ονομασία των φάρων συνδέεται άμεσα με τον πύργο που έκτισε στο Αιγυπτιακό νησί Φάρος, στα ανατολικά της εισόδου του λιμανιού της Αλεξάνδρειας, ο μεγάλος Αρχιτέκτονας των Ελληνιστικών χρόνων Σώστρατος. Ο πύργος κτίστηκε στις αρχές του 3ου π.Χ. αιώνα και κατέρρευσε από σεισμό τον 8ο μ. Χ. αιώνα. Από το όνομα αυτού του νησιού της Αιγύπτου πήραν την ονομασία τους όλοι οι πυρσοφόροι πύργοι, οι οποίοι χρησίμευαν για την επισήμανση της πορείας των πλοίων εκτοπίζοντας κάθε άλλη γνωστή μέχρι τότε ονομασία.
Η ακριβής χρονολογία κατασκευής του πρώτου Ελληνικού φάρου δεν μας είναι γνωστή. Το Ελληνικό Έθνος κάτω από τον Τουρκικό ζυγό, δεν μπορούσε να ενδιαφερθεί για το φωτισμό των ακτών του και επομένως σ΄αυτό το διάστημα επικρατούσε σκοτάδι σ΄όλα τα πολυδαίδαλα παράλια της Πελοποννήσου και του Αιγαίου. Ο πρώτος φανός του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους άναψε το 1829 στο στόμιο του λιμανιού της Αίγινας, όταν ο Καποδίστριας ανακήρυξε την Αίγινα σαν Πρωτεύουσα της Ελληνικής Πολιτείας. Από το 1848 μέχρι το 1856 με την μέριμνα του Κράτους λειτουργούσαν ένας Φάρος στην νησίδα Γαϊδουροννήσι της Σύρου, δύο φανοί στον Πειραιά, ένας στην Αίγινα και ένας στην Κέα. Το φαρικό δίκτυο της χώρας μας θεωρείται από τα μεγαλύτερα και πιο οργανωμένα στον κόσμο. Αυτό αποτελείται από 1309 φάρους, φανούς και φωτοσημαντήρες εκ των οποίων οι 57 είναι επιτηρούμενοι, ενώ οι 6 είναι μόνιμα επανδρωμένοι.
Παραδοσιακοί Φάροι της Ελλάδας
Φάρος Διδύμη ή Γαιδουρονήσι Σύρος
Στο φαρικό δίκτυο ανήκουν 120 πέτρινοι παραδοσιακοί φάροι. Η κατασκευή των 120 παραδοσιακών πέτρινων φάρων χρονολογείται μετά την επανάσταση του 1821. Οι εν λόγω φάροι ήταν κατασκευασμένοι κατά τέτοιο τρόπο ώστε, πέραν της φωτιστικής πηγής, διέθεταν και ανάλογες ενδιαιτήσεις για την διαμονή Φαροφύλακα καθώς και αποθηκευτικούς χώρους, αφού λειτουργούσαν με πετρέλαιο. Το τέλος του Β' Παγκόσμιου Πολέμου είχαν διασωθεί μόλις δεκαεννιά (19) επιτηρούμενοι πέτρινοι φάροι.
Η Υπηρεσία Φάρων έκανε προσπάθειες για την εξεύρεση πόρων ώστε να συντηρηθούν οι φάροι αυτοί, που αποτελούν μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς και ναυτικής παράδοσης. Έτσι το 1994 το ΓΕΝ αποφάσισε την σταδιακή διάθεση του ποσού των τετρακοσίων εκατομμυρίων (400.000.000) δρχ. ώστε να αρχίσει η αναπαλαίωση των κτιρίων των φάρων (Σπέτσες, Βρυσάκι Λαυρίου, Μελαγκάβι Κορινθιακού, Ψαρομύτα Ερατεινής, Οθωνοί Κέρκυρας, Πρασονήσι Ρόδου, Υψηλή Καστελόριζου, Πασσάς Οινουσών, Φάσσα Άνδρου, Λιθάρι Σκύρου, Ακρωτήρι Σαντορίνης, Σουσάκι Αργοσαρωνικού). Επιπρόσθετα, σε συνεργασία με το ΓΕΝ, εξετάζονται περιπτώσεις, που φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης υποβάλλουν αιτήματα για επισκευή και αναπαλαίωση παλαιών κτιρίων φάρων και τους οποίους η Υ.Φάρων λόγω έλλειψης πιστώσεων δεν μπορεί να συντηρήσει (Φανάρι Ίου, κλπ), όπου ενεκρίθη η αναπαλαίωση με την προϋπόθεση η μελέτη να έχει τη σύμφωνη γνώμη της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων Κυκλάδων.
Στη 10η Σύνοδο των μελών του Διεθνούς Οργανισμού Φαρικών Αρχών (IALA) που πραγματοποιήθηκε στις Σπέτσες με θέμα ΄΄Διατήρηση Φάρων, βοηθημάτων ναυσιπλοΐας και συναφών μηχανημάτων ιστορικού ενδιαφέροντος΄΄ την οποία διοργάνωσε το Π.Ν. δια της Υ.Φάρων και συμμετείχαν 27 σύνεδροι από 14 Χώρες, συναποφασίστηκε ότι οι παραδοσιακοί φάροι της Γης, ως Ιστορική Κληρονομιά Αρχιτεκτονικής και Βιομηχανικής Τέχνης, θα πρέπει να διατηρηθούν, αναδειχθούν και προβληθούν στο ευρύ κοινό για να καταστεί Παγκοσμίως γνωστή η σημασία και ο ρόλος τους στη ναυσιπλοΐα των παλαιοτέρων χρόνων.
Ο Φάρος Διδύμη (Γαιδουρονήσι) της Σύρου
Ο φάρος Διδύμη πρωτολειτούργησε το 1834 και κατασκευάστηκε από την Γαλλική εταιρεία φάρων. Το ύψος του κυλινδρικού του πύργου είναι 29 μέτρα και τό εστιακό του ύψος είναι 68 μέτρα. Θεμελιώθηκε την 25η Ιανουαρίου 1834, για το πρώτο έτος της βασιλείας του Όθωνα, με βασιλική δαπάνη κι είναι έργο του Βαυαρού αρχιτέκτονα Γιόχαν Ερλάχερ. Εντάχθηκε στο Ελληνικό φαρικό δίκτυο μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους το 1912-13. Μέρος του φάρου καταστράφηκε κατά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1948 επισκευάστηκε και από τότε λειτουργεί εκπέμποντας 1 λευκό φωτισμό κάθε 2 λεπτά. Είναι ο πιό παλιός και ταυτόχρονα ψηλότερος φάρος του Ελληνικού φαρικού δικτύου.
Με αφορμή ενός πρωτότυπου ρεπορτάζ , το οποίο δημοσιεύθηκε στη ΒΡΑΔΥΝΗ το 1940 και ανατυπώθηκε από την Υπηρεσία Ιστορίας του Πολεμικού Ναυτικού το 2009, θ΄ακολουθήσουμε το ταξίδι του φαρόπλοιου ''ΩΡΙΩΝ'' , το οποίο απέπλευσε από τον Πειραιά με σκοπό τον ανεφοδιασμό των φάρων Κρήτης και Κυκλάδων . Το ταξίδι εκείνο κράτησε έναν ολόκληρο μήνα, γεμάτο περιπέτειες και κινδύνους. Ο ''Ωρίων'' ταξιδεύοντας από ακρωτήρι σε ακρωτήρι και από τον πιο μικρό όρμο έως τα λιμάνια των μεγάλων νησιών μας έφθασε στη Σύρο. Ας αφήσουμε όμως το ναυτικό Λ.Πετρομανιάτη να μας ταξιδέψει στον κόσμο των ερημιτών....
....<<Τα ξημερώματα καβατζάραμε τη Σύρα. Το νησί αυτό , στα παλιά χρόνια , ήτανε το πιο πλούσιο απ΄ όλα του Αιγαίου. Σ΄αυτό βασίλευε ο Κτησίας , πατέρας του Σωβόου Ευμαίου, ο οποίος ήτανε υπηρέτης του Οδυσσέως.Αυτό είναι ακόμη η πατρίδα του Φερεκύδη, δασκάλου του Σαμίου φιλοσόφου Πυθαγόρα, σώζεται δε ακόμη και σήμερα μια σπηλιά του που λέγεται <<Σπηλιά του Φερεκύδου>>. Στο λιμάνι της πρωτεύουσας του νησιού αυτού, που ήτανε αφιερωμένη στον Ερμή, τον προστάτη του εμπορίου , εξ ου και σήμερα επεκράτησε και λέγεται Ερμούπολις, αγκυροβολήσαμε προς το μεσημέρι. Ο Λιμενάρχης , ένας εξαιρετικός άνθρωπος , ανέβηκε αμέσως επάνω για να κάνει επίσκεψη και να συνεννοηθεί με τον καπετάν Θανάση για το κάρβουνο. Ευτυχώς είχε έλθει τηλεγραφική διαταγή και συνάμα ανώτερος αξιωματικός των φάρων για να παραστεί στη δημοπρασία που θα γινότανε , όπως αποφασίστηκε αμέσως.
Ολο το απόγευμα επέρασε με μια γενική τακτοποίηση των πραγμάτων του πλοίου, και προς το βράδυ για πρώτη φορά από τον απόπλου από τον Πειραιά, δόθηκε άδεια εξόδου στους μισούς άνδρες του πληρώματος.Τα παιδιά , που είχανε είκοσι σχεδόν ημέρες μέσα στο πλοίο, βρήκανε την ευκαιρία να το ρίξουνε λίγο έξω και να ξεσκάσουν. Στις δέκα τη νύχτα βγήκε μια μικρή περίπολος και τους μάζεψε, γιατί μόνοι τους ήταν αδύνατο να γυρίσουν, αφού δε βλέπανε....τη μύτη τους από το μεθύσι. Αυτή η σκηνή εννοείται είναι τόσο συνηθισμένη στα λιμάνια , ώστε ούτε και την περιέργεια των αραιών διαβατών της παραλίας προσείλκυε. Ολόκληρη η επομένη ημέρα πέρασε με τη φόρτωση των καρβούνων και το γέμισμα με πόσιμο νερό των δεξαμενών, τα ξημερώματα δε της τρίτης ημέρας από του κατάπλου στη Σύρα, σαλπάραμε και πάλι για τη συνέχιση του ταξιδιού μας.
Φεύγοντας από την πρωτεύσουσα της Σύρας, την Ερμούπολη, κρατήσαμε ανοικτά του μικρού νησιού Γάιδαρος ,που μπορεί να πει κανείς ότι κάποιος άγιος που αγαπούσε τους ναυτιλομένους το έρριξε εκεί , στη μέση ακριβώς της εισόδου του λιμανιού , για να τοποθετηθεθεί φάρος τόσο χρήσιμος, για ν΄αποφεύγονται ναυάγια που γινότανε συχνά τους παλαιότερους καιρούς. Ο πύργος, πάνω στον οποίο είναι τοποθετημένος ο φάρος του νησιού αυτού, έχει τριάντα μέτρα ύψος, είναι δηλαδή ο πιο ψηλός από όλους τους άλλους, το δε μηχάνημά του ήτανε το πρώτο περιστροφικό που τοποθετήθηκε από το Ελληνικό Κράτος. Αυτό αντικαταστάθηκε το 1861 με άλλο συγχρονισμένο, το οποίο λειτουργεί ακόμη και σήμερα.
Το Μάρτιο του 1899 βρεθήκανε κοντά στο Γάιδαρο, πλέοντα με ανοιχτά όλα τα πανιά τους, τα πολεμικά μας Πηνειός, Ευρώτας, Αχελώος και Αλφειός, όταν αιφνιδίως κατελήφθησαν από λαίλαπα , η οποία διέκοψε και τη λειτουργία του φάρου. Ο φαροφύλακας Α. Μπάμπαλος, παλαιός εμποροπλοίαρχος, που είχε δει από νωρίς τα πολεμικά , όταν έσβησε ο φάρος κατάλαβε τον κίνδυνο που διέτρεχαν και άναψε στον εξώστη του φάρου στουπιά ποτισμένα μέσα σε πετρέλαιο.Επί δύο ώρες μέσα στο πανδαιμόνιο της τρικυμίας έμεινε εκεί αγωνιζόμενος για να υπάρχει έστω και λίγο φως ώστε να μπορούνε από τα πολεμικά να υπολογίζουν την απόσταση που τους χώριζε από τη ξηρά. Χάρις στην αυτοθυσία του ερημίτη αυτού , τα πλοία κατώρθωσαν να προσεγγίσουν και αγκυροβολίσανε σε μικρό όρμο του νησιού.
Η Σύρος και το μαύρο χαβιάρι!!!
Φεύγοντας από το νησί Γάιδαρος και προς το μεσημέρι της ίδιας ημέρας , πιάσαμε στο Λανάδο. Αυτό είναι υπόλειμα της καταποντισθείσας Αιγηίδος Ηπείρου και βρίσκεται στη μέση της Δήλου και της Νότιας πλευράς της Σύρου, πάνω στη διεθνή γραμμή Μαλέα-Σμύρνης. Το νησάκι αυτό , πριν τοποθετηθεί ο σημερινός εν λειτουργία φάρος, το αποφεύγανε οι ναυτικοί και φοβόντουσαν να περάσουν κοντά, γιατί είναι πολύ μικρό και τη νύχτα δε διακρίνεται, όταν μάλιστα είναι χειμώνας και έχει θάλασσα.
Το 1887 πάνω σ΄ αυτό έπεσε και κομματιάστηκε το Ρωσσικό καράβι Τσαρίτσα , φορτωμένο με μαύρο χαβιάρι. Ο αντιπρόσωπος της ασφαλιστικής εταιρείας στην οποία είχε ασφαλιστεί το πολύτιμο φορτίο, το έβγαλε και το πούλησε στους Ερμουπολίτες εμπόρους Βίνιον, Μούγιαν και Ποσειδώνα. Αυτοί ανέλαβαν την υποχρέωση να το καταναλώσουν μόνο στη Σύρα και να μη το βγάλουνε σε άλλες αγορές της Ελλάδας για να μην πέσει η τιμή του. Ετσι οι κάτοικοι του νησιού επί δύο ολόκληρα χρόνια τρώγανε μαύρο χαβιάρι προς 55 δρχ. την οκά...>>
Ο Ναύαρχος Στυλιανός Λυκούδης
Ενας Ερμουπολίτης , ο ναύαρχος του Πολεμικού Ναυτικού και ακαδημαικός Στυλιανός Λυκούδης, γιος του νομικού και λογοτέχνη Εμμανουήλ Λυκούδη και της Δήμητρας Μπλατσή , υπήρξε ο θεμελιωτής του φαρικού δικτύου στον ελλαδικό χώρο . Προς τιμήν του αείμνηστου Σ. Λυκούδη , το Πολεμικό Ναυτικό έδωσε το όνομά του σ΄ ένα από τα πλοία των φαρικών αποστολών . Από τις αρχές του 20ού αιώνα, «έκανε να μοιάζει το Αιγαίο μας σαν ένας τεράστιος πολυέλαιος! Οταν τα σκοτάδια κατεβαίνουν στα πέλαγα και τα κύματα μουνταίνουν, τότε στις στεριές, τις ξέρες, τους κάβους, τα επικίνδυνα περάσματα ανοίγουν κάτι φωτεινά μάτια. Οχι για να δουν, αλλά για να τα δούνε. Είναι οι φάροι, οι προστάτες και οι σύντροφοι των βασανισμένων ναυτικών». (Αντιναύαρχος ε.α. Ξενοφών Μαυρογιάννης Π.Ν., πρώην πρόεδρος της Ελληνικής Θαλάσσιας Ενωσης).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου