Παρουσίαση βιβλίου Συλλόγου Ποντίων & Βορειοελλαδιτών Σύρου

                                  

Τα βάσανα μικρών ανθρώπων.

Από τον Εβρο στη Σύρο - Παιδουπόλεις

 

Ήταν το 1948, αμέσως μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Ελλάδα έμπαινε στη δίνη του Εμφυλίου. Μέσα στην αναταραχή του, 25.000 παιδιά αποσπάστηκαν από τις εστίες τους για να μεταφερθούν σε «παιδουπόλεις», 52 συνολικά σ' όλη τη χώρα. Τότε, ξεκινούσε και το αρματαγωγό «Σάμος» του Πολεμικού Ναυτικού για να μεταφέρει παιδιά από τους Μεταξάδες και τη Ζώνη του Έβρου στη Σύρο.

Εξήντα χρόνια μετά, ένα από τα παιδιά αυτά, ο Αναστάσιος Τερζούδης, μεγάλος πια, επέστρεφε ξανά στη Σύρο, για προσκύνημα. "Ξετυλίγοντας" τις μνήμες του, έλεγε: «Όταν μας έφερε το πλοίο στο νησί πήγαμε με τα πόδια στο σημερινό Βαρδάκειο και Πρώιο νοσοκομείο. Ήταν συνεργείο, που μας γδύσανε. Κάναμε ντους και μας έδωσαν ρούχα καθαρά, καινούρια και φορέσαμε. Μετά, μας έβαλαν σε αυτοκίνητα και μας πήγανε στην Ποσειδωνία. Το κτίριο ήταν στολισμένο με κλαδιά από φοίνικες. Nομίζαμε πως γιόρταζε η εκκλησία. Μας έβαλαν σε θαλάμους, όταν φτάσαμε εδώ και όσοι δεν χωρούσαμε μας τοποθέτησαν στη λέσχη των πλουσίων. Από το χωριό Μεταξάδες είμαστε 33 παιδιά, όλα αγόρια. Σύνολο που ήρθαμε είναι 142 παιδιά. Και άρχισε η ζωή μας, όπως στο στρατό: πρωί προσευχή, έπαρση σημαίας, ρόφημα και όλα τα σχετικά για τη συντήρησή μας. Ζούσαμε καλά γιατί έφυγε ο φόβος και μας περιποιόντουσαν. Κάναμε μπάνιο στις Αγκαθωτές. Πήγαμε και σε σχολεία. Εγώ έβγαλα δύο τάξεις, την πρώτη και τη δευτέρα δημοτικού».

Αυτή την ιστορία διηγήθηκε ο κ. Τερζούδης στο Δημήτρη Χάλαρη, αδελφό του ξενοδόχου, που πριν από τρία χρόνια τον φιλοξένησε στο νησί. Η τυχαία αυτή συνάντηση στάθηκε αφορμή για τον κ. Χάλαρη, ιστορικό και συγγραφέα, ώστε να ξεκινήσει μια μεγάλη προσπάθεια συγκέντρωσης σχετικού υλικού, πληροφοριακού και φωτογραφικού.

 

Κάποια στιγμή, προσκλήθηκε σε ραδιοφωνική εκπομπή από την πρόεδρο του Συλλόγου Βορειοελλαδιτών Σύρου, Ουρανία Πανταζή, η οποία έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το θέμα. Έτσι αποφασίστηκε η έκδοση του πολύτιμου υλικού σ' ένα ενιαίο σύγγραμμα, με τον τίτλο «Τα βάσανα μικρών ανθρώπων. Από τον Έβρο στη Σύρο. Παιδουπόλεις».

Κατά την αναζήτηση χορηγών, η νομαρχία Έβρου ανταποκρίθηκε θετικά, καθώς άλλη μια σύμπτωση έκανε την εμφάνισή της. Ο πατέρας του νομάρχη Νίκου Ζαμπουνίδη, ήταν ένα ακόμη από εκείνα τα παιδιά. Ο ίδιος αναφέρει στον πρόλογο του βιβλίου: «Τα 'βάσανα μικρών ανθρώπων' για τους περισσότερους αναγνώστες του παρόντος βιβλίου θα είναι η ιστορία μιας προηγούμενης γενιάς και θα αναφέρονται στη ζωή άγνωστων παιδιών. Για μένα, όμως, είναι μέρος της προσωπικής μου ιστορίας. Αφορά τον τόπο μου και το σπίτι μου. Αφορά τον τόπο μου, αφού η περιοχή μου αποτέλεσε μια από τις 'βόρειες επαρχίες', από τις οποίες πλήθος μικρών παιδιών αποσπάσθηκαν και μεταφέρθηκαν σε παιδουπόλεις. Αφορά το σπίτι μου, επειδή ένα απ' αυτά τα παιδιά που έζησαν στην παιδούπολη της Σύρου ήταν ο πατέρας μου. Μόνο από το χωριό μου, τη Ζώνη, συγκεντρώσαμε είκοσι επτά ονόματα παιδιών που πέρασαν την παιδική τους ηλικία, τα χρόνια μιας πρόωρα χαμένης αθωότητας, στην παιδούπολη της Σύρου».

Για τις παιδουπόλεις της Σύρου, στην Ερμούπολη και την Ποσειδωνία, η κ. Πανταζή επισημαίνει ότι «σύμφωνα με τις υπάρχουσες μαρτυρίες, τα παιδιά βρήκαν μια ανθρώπινη αγκαλιά, φαγητό και καλές συνθήκες, κάτι που δεν συνέβαινε και σε άλλες παιδουπόλεις».

Συγκεκριμένα, αναφέρει ότι έχουν εκδοθεί βιβλία και έχουν γυριστεί ταινίες που κάνουν λόγο για άσχημες εμπειρίες παιδιών σε άλλες παιδουπόλεις της Ελλάδας. Αποδίδει εξάλλου τις καλές συνθήκες διαβίωσης στη Σύρο, στην αίγλη του νησιού την εποχή εκείνη.

«Η Σύρος και ειδικότερα η Ερμούπολη ήταν κέντρο πολιτισμού και η επιρροή της ήταν έντονη στην υπόλοιπη Ελλάδα. Από τις συνομιλίες μου με δεκάδες τέτοια παιδιά, τα οποία εγώ συνάντησα ως ενήλικες πλέον, προκύπτει ότι ο τοπικός πληθυσμός τα αγκάλιασε και τους πρόσφερε οικογενειακή θαλπωρή. Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλά παιδιά περνούσαν τα Σαββατοκύριακα σε οικογένειες Συριανών», τονίζει από την πλευρά του ο κ. Χάλαρης.

Δεν παραλείπει, όμως, να αναφερθεί και στις συναντήσεις του με κατοίκους των Μεταξάδων του Έβρου, που τού μετέφεραν τα αισθήματα που βίωναν εκείνη την εποχή. «Η ταλαιπωρία, η δυστυχία και ο φόβος των ανθρώπων ήταν περισσότερο από εμφανή, σε μια εποχή δύσκολη για την Ελλάδα, όπου η ίδια η επιβίωση απαιτούσε μεγάλο αγώνα», προσθέτει.

 

Το ταξίδι της επιστροφής για τα παιδιά των παιδουπόλεων ξεκίνησε λίγα χρόνια αργότερα, το 1951, που τα πράγματα ηρέμησαν. Ο Αναστάσιος Τερζούδης θυμάται: «Η κοινότητα έστειλε τα χαρτιά από τον Έβρο και υπέγραψε κάποιος συγγενής και παραλάμβανε κάθε παιδί. Το ταξίδι της επιστροφής ήταν: Θήρα, Πειραιάς, Διδυμότειχο, Μεταξάδες οδικώς. Και έφτασα στο χωριό μου και βρήκα ερείπια, βομβαρδισμένο τοπίο, λάκκους και συντρίμμια. Και σήμερα που πλησιάζω τα 70, αξιώθηκα και ήρθα στη Σύρο, μετά από τόσα χρόνια, για προσκύνημα. Βλέποντας τα κτίρια θυμήθηκα τους ανθρώπους. Με εκείνες τις φιγούρες και τα ευγενικά βλέμματα που μας περιποιήθηκαν, μας τάισαν, μας έντυσαν, μας μάθανε γράμματα, και μας έδωσαν θάρρος και βγάλαμε από μέσα μας το φόβο. Τέτοιες μέρες να μην ξανάρθουν. Ζημιωθήκαμε όλοι. Ζημιώθηκε η πατρίδα μας».

Στο ίδιο μήκος κύματος, η κ. Πανταζή μιλά για την αξία της προσπάθειας συγκέντρωσης και δημοσιοποίησης αυτού του κομματιού της ιστορίας: «Ο Θανάσης, ο Χρήστος, ο Αποστόλης, ο Γιάννης, πρωταγωνιστές οι ίδιοι, έπρεπε να βρουν φωνή και να πουν τη δική τους ιστορία σε εμάς τους νεότερους, για να μαθαίνουμε, να γνωρίζουμε και να μην ξεχνάμε. Γιατί ο θάνατος μπορεί να είναι το τέλος της ζωής, η λήθη όμως είναι το τέλος της ύπαρξης. Αν σε ξεχάσουν όλοι είναι σαν μην υπήρξες».

της Π. Γιούλτση

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Τρίτη, 21 Σεπτεμβρίου 2010

Ενα βιβλίο γεννιέται

 

23 Σεπτεμβρίου 2010 , πρώτα ο Θεός , μπαίνουμε στο τυπογραφείο με μκρές αληθινές ιστορίες που θα φέρουν πιο κοντά τον Εβρο στη Σύρο...

 

“Σε βλέπω σαν μια αγκαλιά.

Μια αγκαλιά που ζητά να με ξαναπεριλάβει.

Να χωνευτώ μέσα στη ζέστα σου.

Τίποτα δεν πρόλεγε πως ήταν η τελευταία.

Δεν είχες προλάβει να γεράσεις.

Γιατί σήμαινε πως θα ζούσες”.

Από το βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού Ο Τρομερός μήνας Αύγουστος

Είναι γεγονός πως η Σύρος είχε πάντα μια ανοιχτή αγκαλιά για τους διωγμένους , από τις πατρογονικές εστίες τους.

Το 1822 , μετά την καταστροφή της Χίου από τους Τούρκους αλλά και τις διώξεις των Ελλήνων στη Σάμο, τη Σμύρνη, τα Ψαρά και την Κάσο , άνοιξε μια ζεστή αγκαλιά στους πρόσφυγες που ξέφυγαν από τη μανία των Τούρκων

Εδώ, στον εν Συρίη βράχο βρήκαν μια φιλόξενη γη και έστησαν το σπιτικό τους και συνέχισαν τη ζωή τους , φέρνοντας στο νέο τόπο τον πολιτισμό τους, τις τέχνες, τα γράμματα. φτιάχνοντας το αστικό λεγόμενο θαύμα την Ερμούπολη , μια πόλη γεμάτη ζωή και πλούσια κτίρια , εκεί που νωρίτερα υπήρχε άγονο έδαφος και ορισμένα χαμόσπιτα και αποθήκες.

Έναν αιώνα μετά το 1922 η Ερμούπολη ανοίγει με τη σειρά της τη δική της αγκαλιά , όπου ακουμπούν τις ελπίδες και τα όνειρά τους οι ξεριζωμένοι της Μικρασιατικής Καταστροφής.

1948 , τα παιδιά του Bella Ciao , τα παιδιά του εμφυλίου ,τα παιδιά του Εβρου βλέπουν την Ερμούπολη σαν μια αγκαλιά και ζητούν να χωνευτούν μέσα στη ζεστασιά της.

Το να είσαι παιδί και να ζεις στις παιδουπόλεις του εμφυλίου ομολογουμένως είναι μια εμπειρία που σίγουρα δεν το χωρά ανθρώπου νους. Όταν πριν από καιρό , κάνοντας μια ραδιοφωνική εκπομπή , βρέθηκε στα χέρια μου το υλικό που είχε στην κατοχή του ο κ. Δ. Χάλαρης για τα παιδιά της ιδιαίτερης πατρίδας μου , τα παιδιά από τον Εβρο , σκέφθηκα πως το πολύτιμο αυτό υλικό δεν θα έπρεπε να χαθεί. Ο Θανάσης, ο Χρήστος , ο Αποστόλης, ο Γιάννης , πρωταγωνιστές οι ίδιοι έπρεπε να βρουν φωνή και να πουν τη δική τους ιστορία , σε μας τους νεότερους για να μαθαίνουμε , να γνωρίζουμε και να μη ξεχνάμε.. Γιατί ο θάνατος. μπορεί να είναι το τέλος της ζωής , η λήθη όμως είναι το τέλος της ύπαρξης. Αν σε ξεχάσουν όλοι είναι σαν να μην υπήρξες.

Ευχαριστώ ιδιαίτερα τον κ. Χάλαρη για την αφιλοκερδή παραχώρηση του υλικού στο σύλλογό μας και το Νομάρχη Εβρου κ. Νικόλαο Ζαμπουνίδη για το μεγάλο του ενδιαφέρον να στηριχθεί οικονομικά από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Εβρου η έκδοση του βιβλίου .

Υποπλοίαρχος (ε.α.)

Ουρανία Πανταζή Π.Ν.

Πρόεδρος του Συλλόγου Βορειοελλαδιτών Σύρου

Το Σύμπαν συνωμότησε 30 Ιουλίου στη Σύρο

Στις 30 Ιουλίου στη Σύρο για την παρουσίαση του βιβλίου ΄΄Τα βάσανα μικρών παιδιών. Από τον Εβρο στη Σύρο-Παιδοπόλεις΄΄

Παρουσίαση του βιβλίου στις 30 Ιουλίου

Διάβαζα ένα παλιό άρθρο στο ΒΗΜΑ για τον Πάουλο Κοέλο ΄΄ Ούτε Μπόρχες ούτε Μάρκες ούτε Φουέντες. Αν ο Πάουλο Κοέλο δεν είναι συγγραφέας με την κλασική έννοια του όρου, τότε είναι μάγος. «Οταν επιθυμείς κάτι, ολόκληρο το σύμπαν συνωμοτεί για να το αποκτήσεις»γράφει στον Αλχημιστή, το γνωστότερο από τα μυθιστορήματά του, το οποίο έγραψε το 1987 μέσα σε δύο εβδομάδες και έχει ως σήμερα πουλήσει παγκοσμίως περισσότερα από 64 εκατ. αντίτυπα και έχει μεταφραστεί σε 64 γλώσσες.

Οι κριτικοί γράφουν για τα βιβλία του ΄΄Τα αφηγήματα του Κοέλο είναι βιβλία αυτοβοήθειας τα οποία καταλήγουν στο ίδιο βασικό αποτέλεσμα: να ναρκώνουν την αποξενωμένη συνείδηση μέσω της καθησυχαστικής επιβεβαίωσης των συμβάσεων και των κυρίαρχων προκαταλήψεων. Ο αναγνώστης του Κοέλο εξερευνά το οικείο, παραβιάζει ανοιχτές πόρτες και βουλιάζει σε συναισθηματικές, αποχαυνωτικές, εγωτικές, ψευδομαγικές ερμηνείες του κόσμου, όπου και φυλακίζεται. Οταν τελειώνει το ένα βιβλίο, θέλει και άλλο, που θα είναι διαφορετικό κι ωστόσο απολύτως ίδιο. Οι απλοϊκοί αφορισμοί του τον έχουν καταστήσει ένα είδος λαϊκού δασκάλου - δεν είναι αμαρτία το να είσαι ευτυχισμένος - μας διαβεβαιώνει σε τούτη τη φονική κοινοτοπία΄΄.

Ο Πάουλο Κοέλο γεννήθηκε το 1947 στο Ρίο. Κάποια στιγμή, και ενώ ήταν μαθητής σε ιησουιτικό σχολείο, μπλέχτηκε σε καβγά με άλλους εφήβους και οι γονείς του, νομίζοντας πως έχασε τα λογικά του, τον έκλεισαν σε νευρολογική κλινική, όπου υποβλήθηκε σε θεραπεία με ηλεκτροσόκ. Νέος και χίπης, τη δεκαετία του '60, πειραματίστηκε με ναρκωτικά, με εξωγήινους και με τη φιλοσοφία του Καρλ Γιουνγκ. Για πολλά χρόνια αποκήρυξε τον καθολικισμό. Σήμερα όμως το απολωλώς πρόβατο επέστρεψε στο ΄΄καλό δρόμο΄΄. Υποστηρίζει βέβαια ότι αρνείται να φιλήσει το χέρι του Πάπα. Ζει με τη σύζυγό του Κριστίνα, άτεκνος, μεταξύ της Κοπακαμπάνα του Ρίο και των γαλλικών Πυρηναίων.

Τώρα τι σχέση μπορεί να έχει ο Κοέλο με την εκδήλωση που προγραμματίζουμε στις 30 Ιουλίου για την παρουσίαση του βιβλίου μας ΄΄ Τα βάσανα μικρών παιδιών. Από τον Εβρο στη Σύρο-Παιδοπόλεις΄΄;

Στο τελευταίο φύλλο της εφημερίδας Ο ΛΟΓΟΣ (17 Μαρτίου 2011) , στη σελίδα 22 ΄΄Τι είναι παιδουπόλεις ή παιδοπόλεις΄΄ έγραφα για το βιβλίο το οποίο επρόκειτο να κυκλοφορήσει από το σύλλογό μας, με την οικονομική στήριξη της Νομαρχίας Εβρου και Υπερνομαρχίας Εβρου-Ροδόπης.

Μετά την παρουσίαση του βιβλίου, στο τέλος της επιστολής μου έκανα μία αναφορά, αν θέλετε μία ευχή ...΄΄Στις 11 Ιουλίου στην εκπομπή Μικρός Απόπλους, κάνοντας ένα οδοιπορικό στον Εβρο , ο Νομάρχης Εβρου κ. Ν. Ζαμπουνίδης μου μίλησε για τη συναισθηματική σχέση που έχει με τη Σύρο. Και μου ανέφερε ότι ο πατέρας του ήταν φιλοξενούμενος στην Παιδόπολη της Σύρου και πως επίσης θα ήθελε , μαζί με κάποιους που γνωρίζει , να επισκεφτούν τη Σύρο, σ΄ ένα ταξίδι προσκύνημα. Γι΄ άλλους ίσως ΄΄το τελευταίο ταξίδι της ζωής τους ΄΄ όπως θα έλεγε και ο Θρακιώτης συγγραφέας Γ.Βιζυηνός, γι΄ άλλους ίσως ν΄ ανάψουν ένα κερί στη μνήμη των πατεράδων τους.Αναρωτιέμαι εάν στις μέρες μας μπορείς να δώσεις χαρά στο συνάνθρωπό σου, δίνοντάς του την σκάλα να φθάσει στον ουρανό, να όπως ο παππούς στο διήγημα του Γ. Βιζυηνού . Αναρωτιέμαι εάν υπάρχει τρόπος , εκείνα τα παιδιά από τους Μεταξάδες του ακριτικού Εβρου να επιστρέψουν στη Σύρο - να φθάσουν στην κορυφή του βουνού και ν΄ αγγίξουν τον ουρανό. Και ίσως τότε χέρι-χέρι , ποιος ξέρει, αδερφωμένοι με την ανθρωπιά και με γαλήνη στη ψυχή να πάρουν το δρόμο ΄΄σε όνειρα ,σ΄ αισθήματα υγρά, μικρή πατρίδα, σώμα μου κι αρχή, η γη μου εσύ ανάσα μου κι αέρας΄΄ (τι ωραίο πράγμα είναι ο άνθρωπος, όταν είναι άνθρωπος) Ηράκλειτος....

Εδώ λοιπόν έρχεται και δένει η ρήση του Κοέλο ΄΄πως αν κάτι το θέλεις πολύ, θα συνωμοτήσει το Σύμπαν για να το καταφέρεις, αρκεί να το θελήσεις΄΄ . Φαίνεται λοιπόν πως οι απόγονοι εκείνων των παιδιών και συγκεκριμένα οι χορευτές του πολιτιστικού συλλόγου Μεταξάδων , ήθελαν πολύ να επισκεφτούν τη Σύρο για να παραβρεθούν στην παρουσίαση του βιβλίου μας, ως φόρο τιμής, όπου πρωταγωνιστές είναι οι δικοί τους άνθρωποι. Ο υπεύθυνος του χορευτικού Χρήστος Κισσούδης μου μετέφερε τη συγκίνηση που προξένησε η έκδοση του βιβλίου αλλά και ο ενθουσιασμός που επικρατεί για το επικείμενο ταξίδι - προσκύνημα στη Σύρο. Φαίνεται όμως πως και ο σύλλογός μας το ήθελε πολύ και έτσι το σύμπαν συνωμότησε.

Οι τριάντα χορευτές θα φιλοξενηθούν στην Ποσειδωνία, στον ξενώνα της Καθολικής Αρχιεπισκοπής , στον ίδιο χώρο που φιλοξενήθηκαν κάποτε τα μικρά εκείνα παιδιά του εμφυλίου. Κάτω από τον Κυκλαδίτικο ουρανό θα ξεχυθεί η μουσική του Ορφέα και οι χορευτές θα χορέψουν στον προαύλιο χώρο του αρχοντικού Τσιροπινά ,το Σάββατο 30 Ιουλίου .

Ο Πολιτιστικός σύλλογος γυναικών Μεταξάδων ιδρύθηκε το 2000 και επιδίδεται σε κάθε μορφή εκδηλώσεων που προάγουν τον πολιτισμό μας. (συμμετοχή των χορευτικών τμημάτων και της χορωδίας σε εκδηλώσεις και αναβιώσεις εθίμων τόσο τοπικά, όσο και σε όλη την Ελλάδα και στο Εξωτερικό.